Диктатору дают гарантии от нашего имени

Вот это то, чего я боюсь очень сильно. Насилуй свою страну, сколько хочешь, а потом тебе гарантии неприкосновености. Слишком быстро некоторые забывают и прощают. Да и почему бы не простить, если это не твоего сына посадили на 10 лет за несуществовавший “сбыт наркотиков”? Почему бы не простить если тебя никогда не швыряли на пол автозака? Если не выгоняли из универа за участие в митинге?

Однако не стоит забывать, что безнаказанность за преступления – это залог новых престулпений. Народ, который не извлечет уроки из своей истории, обречён повторить её вновь.

Когда Лукашенко свергнут, таких вот “переговорщиков”, которые будут увещевать нас “не мстить” появиться ой как много, вот увидите. Лукашенко, конечно, с радостью воспользуется их услугами. О чем это говорит? Элиты (депутаты, министры, президенты) всегда легко договорятся между собой. За нашей спиной, разумеется. Их интересы – не наши. Помните об этом всегда.

Слуцкаму збройнаму чыну – 99 год

Сёння адна з самых гераічных дат у нашай гісторыі. У школе нам многа расказвалі пра партызан якія змагаліся з фашысцкімі захопнікамі, але амаль нічога пра партызан, якія змагаліся з захопнікамі бальшавісцкімі.

99 год таму, 27 лістапада 1918 года сяляне і інтэлігенцыя Случчыны падняліся на ўзброенае паўстанне супраць савецкай (а насамрэч бюракратычна-бальшавісцкай) улады, за аднаўленне БНР і супраць ганебнага Рыжскага міру – г.зн падзелу Беларусі без будзь-якога ўдзелу беларусаў. Паўстанне цягнулася адзін месяц і чатыры дні. На яго падаўленне бальшавікі накіравалі больш чым 10-тысячнае войска. Вырашальную арганізацыйную ролю ў паўстанні сыгралі сябры Беларускай партыі сацыялістаў-рэвалюцыянераў. І тое не дзіва, то ўжо быў 1920-ы год, калі ўжо ўсе рэвалюцыйныя сілы былой Расійскай імперыі, разабраліся, хто такія бальшавікі, і актыўна змагаліся супраць новага «комиссародержавия» – ва ўсходняй Украіне ва ўсю віравала махноўшчына, да Крандштатскага паўстання заставалася ўсяго чатыры месяцы.

Паўстанне было разгромленае (што не дзіва, бо калі б не было, мы б зараз жылі ў іншай Беларусі). Аднак яно назаўжды ўвойдзе ў нашую гістарычную памяць як яшчэ адзін цвік у труну міфа аб “памяркоўных беларусіках”, якія толькі і робяць, што церпяць.

Глядзім фільм Белсата на тэму.

Новые культурные нормы

Читаю перевод статьи из Нью Йорк Таймс. Пишут, что миллениалы и поколение Z начали считать в рабочих чатах ответ «ОК» пассивной агрессией. Когда им пишут «ОК», это их оскорбляет, ранит и заставляет переживать. Тогда как для бумеров и отвечать «ОК» это норма, миллениалам и поколению Z кажется, что за этим словом скрывается пассивная агрессия к собеседнику, холодность и раздражение. Они предпочитают ответ «kk» или «Kk». Чтоб никого не обидеть.

Для справки: поколение Z это те, кому сейчас 14-20 лет. Миллениалы это те кто родились, по разным оценкам, от 1985 до 1995. Ну еще есть «бумеры», те кто родились во время бэби-бума, 1950-1970х.

Тут, конечно, можно начать шквал шуток о чувствительности и ранимости молодых сторонников политкорректности (в интернете он и начался), их инфантилизме и неприспособленности к жизни, но у меня, в этот раз, направление мысли пошло в другую сторону.

Вообще, стремительная и даже резкая смена культурных норм уже видна даже слепому. Что ни день мы слышим новости о том что где-то запретили сексистскую рекламу, где-то забанили чей-то твитер за то что транса назвал не тем именем подали в суд за харассмент 20-летней давности, уничтожили карьеру за шутку про «нигеров», и тому подобное.

Так вот, если брать новость выше, то важно понимать, что для нас ОК это заимствование, но тоже уже прочно вошедшее в повседневный обиход. Для англоязычных же говорить ОК настолько привычно, как для нас «привет». Можете себе представить чтобы завтра из-за вашего «привет» кто-то начал кривиться и обвинять вас в «пассивной агрессии»? Но для США это уже реальность. Миллионам придётся перестроить свои коммуникативные привычки, чтобы не выглядеть «bigoted» и «aggressive».

Стоит ли говорить, что все эти культурные нормы через либеральные СМИ активно протекают и к нам. Тут они встречают где-то смех, где-то неприятие и раздражение, а где-то – одобрение и поддержку. Конечно, у нас эти саженцы приживаются пока только на самых небольших площадях: это активисты различных НГО и небольшая часть городской молодежи. Однако тенденция налицо: охват их будет расти в обозримом будущем. Они целеустремлённо продвигаются самой активной группой молодежи.

Если кто-то не понял, подчеркну, о каких культурных нормах я веду речь и как они проявляются:

– Феминизм. Притом именно в его либеральной обёртке (потому что сам феминизм очень разный и потому противоречащий друг другу). На практике это: осуждение любых шуток, основанных на стереотипах про мужчин\женщин (особенно если это негативное стереотипизирование женщин), осуждение любых стереотипных требований к женищинам (типа «женщина должна…»), всяческое поощрение активной роли женщин в обществе, подозрительное или враждебное отношение к артикулированию мужских прав.

– Требования учитывать меньшинства везде и во всём, в каждом аспекте социальной жизни. Отсюда на встречах и дискуссиях, например, американских студентов, очень часто люди прежде чем общаться называют «своё местоимение» («он» или «она» или «мы»), хотя очевидно что людей, у которых биологический пол не совпадает с самоощущением – мизерный процент, но проговорить своё местоимение должны все. Отсюда разные удобства в зданиях для людей с инвалидностью. Или, когда говорят о мужчинах, обязательно добавляют «цисгендерный», чтобы было понятно – речь идет не о женщинах, ставших мужчинами а об отдельном классе привелигированных мужчин, у которых социальный пол совпадает с биологическим.

– Восприятие дискурса, дискурсивной власти как важнейшего элемента общества. То есть шутка про блондинку это не просто глуповатый юмор: это проявление структурной власти белого цисгендерного патриархата. Ты не просто написал «ОК» – ты проявил пассивную микроагрессию, утверждаешь свое доминирование в коллективе! (твоя вина усугубляется если ты, будучи мужчиной, написал это женщине).

Утверждение такой парадигмы приводит к тому что уже и на государственном уровне начинают принимаься законы против хейт спич, законодательно запрещаются определённые слова и т.п. (привет Республиканскому списку экстремистских материалов). Слово перестаёт быть просто словом в такой парадигме, каждое слово это политический акт.

– Осуждение в социальных сетях, репутационное давление как способ решения проблем. Парадоксально, но такие культурные нормы, будучи глубоко индивидуалистическим используют коллективистские по сути методы. Особенно это явно заметно в том же США, где нету законов против хейт спич и для людей, считающих борьбу за новые культурные нормы джихадом своей жизни (леволибералы, интерсекциональные левые) единственным способом добиться своего остается общественное давление. Отсюда массовая травля на неполиткорректных селебритис в соцсетях, давление на коммереческие структуры, чтобы те банили аккаунты консерваторов и вообще вводили цензуру на своих платформах и т.п.

Что роднит эти новые культурные нормы? Стремление к личностному комфорту. Крайний индивидуализм. Я – всё. Моему комфорту, удобству, сохранению моего уютного мирка, нетравмированию меня должны быть посвящены огромные усилия окружающих. И я полностьюв праве требовать этих усилий. И чем больше у меня особенностей (реальных или мнимых), отличающих меня от других, тем больше у меня прав требовать. Те, кто отказывается дать мне таковой комфорт, или недостаточно трудится для его создаия – достойны осуждения как гомофобы\сексисты\расисты\трансфобы\фэтфобы\лукисты\эйблисты\эйджисты (в зависимости от моего набора идентичностей).

Важно, что ради достижения этой цели (личного комфорта и отсутствия травмирующих воздействий) многие готовы жертвовать личной свободой. В частности, абсолютно не против цензуры, запрета хейт спич, запрета на оружие и т.п. По опросам видно, что большинство американской молодежи поддерживает цензуру если она направлена на защиту прав меньшинств и выступает за ограничение владения оружием. [1] [2] То есть, видимо, многих устраивает наличие определённого сверх-регулятора, который будет давать им безопасность взамен на личную свободу.

Тут обращают на себя внимание два момента:

а) Список требований по комфорту постоянно растёт. Вы не успеваете за ним уследить. Это нужно быть очень-очень в теме, чтобы не оступиться.

б) Список «фобов» и «истов», соответственно, постоянно пополняется. Попасть в него всё проще. Например, насколько могу судить по англоязычному фейсбучеку, назвать человека «тупым» уже некомильфо. Это эйблизм (оскорбляешь людей с низким интеллектом).

в) Практически мгновенно (по историческим меркам) возникают новые способы политкорректно и правильно выразиться. Это и только упомянутые выше «kk» вместо «ОК». Это и альтернативы «сексистким» словам «boyfriend» и «girlfriend» (предлагают говорить «goyfriend», «loved one» и т.п.)

Так вот в чем состоит моя теория. Если раньше культурные нормы менялись каждое поколение, т.е. примерно каждые 25 лет, то сегодня, как я полагаю, благодаря информационным технологиям, они меняются гораздо быстрей, и происходит это нерперывно. И тот кто считал свой стиль общения и ценностей нормальным 15 лет назад сейчас не успеет оглянуться, как станет для многих «-фобом», «-истом» и агрессором, и сам не поймёт, почему. Обратите внимание, ведь и тем же миллениалам еще недавно «ОК» казалось нормой. И наши ровестники еще в подростковом возрасте рассказывали анекдоты про блондинок\геев, а сейчас, оглянитесь, многие из них, услышав такое, цокнут языком и скажут «сексизм».

Как вы уже, наверное, поняли из текстам, у меня отношение к новым культурным нормам неоднозначное. Часть из них я считаю справедливыми и разумными, часть – чудачеством (но на вкус и цвет, как говорится…), а часть откровенно вредными. И, конечно, этот текст не претендует на роль какого-то исследования, ведь он построен в большой ступени на субъективных наблюдениях (какой-нибудь 60-летний житель Лельчиц возможно, прочитав это, подумает, что писал какой-то космонавт с другой планеты).

Пока для меня важно ответить для себя на вопросы, до какой степени будет идти ускорение смены культурных норм, как скоро они дойдут до самоотрицания (ведь абсолютный психологический комфорт невозможен в мире, где есть хотя бы один человек с мнением, отличным от твего), почему эти новые культурные нормы находят в беларуском обществе принятие у некоторой части населения и до какой степени они будут приниматься беларусами. Дойдем мы до того что «ОК» это пассивная агрессия, или остановимся на том что жать руку женщине при встрече – это нормально?

И самое главное: делают ли эти нормы нашу жизнь объективно лучше?

Журнал анархистов СССР

Зараз анархісты амаль не выдаюць друкаванай прэсы. Адзінае рэгулярнае выданне – расійскі журнал “Автоном”. Усё астатняе зрушылася ў сацсеткі і тэлеграм.
 
У 1990-я анархісцкая прэса ў СНГ выходзіла тысячнымі накладамі. Тады ўся пастсавецкая прастора ўспрымалася ў многім як адзінае палітычнае поле. Ды і сувязі між актывістамі былі куды больш шчыльнымі. Павестка дня адрознівалася не так моцна.
 
Разбіраючы свае старые архівы знайшоў вось такую карыкатуру з анархісцкага часопіса “Черная звезда” за 1996 год. Часопіс той выходзіў пад загалоўкам “Журнал анархистов СССР”.

Extremisim in Belarus

#radixint

Belarusian authoritarian state have found a brand new instrument to fight dissidents: label all of them “extremists”. Since last years, the repressive apparatus of Lukashenko developed sophisticated legislature and media discourse aiming to prove that everyone who criticizes the state in a radical way are “extremists” and almost terrorists. Specific efforts are put in criminalizing anarchists.

Recently I have dubbed in English my video “extremism in Belarus”, which reveals the abovementioned process.

Does it work the same way in your country?

Васілевіч не вінаватая!

 
У парламент не трапіла ніводнага апазіцыянера. Затое трапіла 22-гадовая дзяўчына, «Міс Беларусь», якая працавала у эскорце Лукашэнкі. Кідала з ім кавуны, сядзела на хакейных матчах. А ён яе ціскаў, абдымаў і называў «дзетка». Усе зрабілі рэзонную выснову, што хутчэй за ўсё яна – ягоная чарговая каханка, якую за сваеасаблівую службу ўзнагародзілі пасадай дэпутаткі. Так яно звычайна адбываецца ў аўтарытарных краінах, і пра такі стыль узаемаадносінаў з жанчынамі кажуць усе, хто хоць калісь быў блізкі да ўладных колаў.
 
Што адбылося далей? Як кожная сучасная дзяўчына, Васілевіч мае акаўнты ў сацсетках. Аднак, відаць, яна забылася што Інстаграме, у адрозненні ад рэальнага жыцця, Лукашэнка ёй нічым дапамагчы не зможа. Сваечасова не выдаліўшы свае сацсеткі, яна чакана атрымала ў свой адрас пару цыстэрнаў адборнага гаўнішча ад беларусаў. Зараз у сваёй інсте яна пазакрывала каментары для новых фрэндаў. Аднак нават тыя што засталіся, пішуць ёй не вельмі прыемныя рэчы.
 
Аднак самае цікавае пачалося потым. Адзін за другім у сацсетках пачалі раздавацца галасы ў абарону нашай прыгажуні. І не ад БРСМаўскіх троляў, а ад людзей з незалежніцкай супольнасці. Аргументы гучаць такія:
 
– Яе цкуюць за тое што яна жанчына. Гэта сэксізм!
У многіх феміністычна настроеных дам жаночая салідарнасць тут перамагла ўсе астатнія фактары. У тым ліку пачуццё справядлівасці. Бачым, як крыўдзяць істоту аднаго з намі пола – абараняем. І ня важна хто яна і што яна. Сябры, у беларускім грамадстве хапае сэксізма ў многіх іншых месцах. Васілевіч – максімальна прывілеяваная асоба. Ёй не трэба будзе гарбаціцца за 700 рублёў на месяц, каб. пракарміцца Яе ніколі не арыштуе патруль на Зыбіцкай на выхадзе з бара. Ёй не трэба будзе бадзяцца па здымных хатах да 30 год. Ейных дзяцей не пасадзяць на 10 год за грам гашыша ў кішэні. А тых, хто зліцца на Васілевіч у каментах, гэта штодзённая рэчаіснасць. А зараз ідзіце і раскажыце ім, якія яны сэксісты і эйджысты.
 
І без вашай абароны, паверце, жыццё яе будзе лепей чым у вас. Яна забяспечыла сабе да канца дзён дабрабыт, які вам і не сніўся. Сляпая палавая салідарнасць тут абсалютна недарэчная, не кажучы ўжо пра тое, што несправядлівая.
 
– Не было ніякага сэкса з Лукашэнкам. Гэта няпраўда! Вы свечку не трымалі!
 
Гэты аргумент выкліча усмешку ў любога, хто хоць калісь сутыкаўся з вышэйшай вертыкаллю ў Беларусі. Гэта сумесь нейкай дзіцячай наіўнасці і поўнага неразумення псіхалогіі мужчын ва ўладзе. Але ладна. Няхай. Дапусцім, яна з ім не спала а проста падпрацоўвала ўпрыгажэннем на ягоных афіцыйных і неафіцыйных выхадах.
 
Прабачце, а гэта што, лепей?
 
Лукашэнка забіваў людзей. Лукашэнка незаконна захапіў уладу над цэлай краінай. Лукашэнка тысячамі ламае людскія лёсы. Лукашэнка гандлюе нашай незалежнасцю. Лукашэнка пазбавіў цэлае пакаленне беларусаў нармальнай будучыні. Спіс можна працягваць бясконца.
А ты, краля, дабраахвотна (ніхто сілай не прымушаў, паверце) танчыш з ім на балах, кідаеш кавуны, міла яму пасміхаешся, упрыгожваючы ягоны крывавы фасад сваёй мілай мордачкай.
Ня ведала? Не задумвалася? Ёй усё роўна? Тады гэта яшчэ горш.
Яна падзяляе з ім віну. Хай не ў той жа ступені, як Вакульчык, Уцюрын і ім падобныя, аднак у дастатковай ступені каб быць асуджанай за гэта раз і назаўжды.
 
– А чым яна лепей за ўсіх астатніх!? Чаму не цкуюць Макея?!
 
Ды нічым яна не лепей. Аднак ёсць простае тлумачэнне, чаму яе цкуюць больш чым астатніх. Людзей бамбіць ад несправядлівасці. Справядлівасць, нагадаю, гэта ўяўленне людзей аб тым што ім «паложана». Аб тым, што яны заслугоўваюць, а што – не.
Дык вось хочаце вы ці не, але ў большасці беларусаў ёсць уяўленне, што дзяўчына 22 гадоў не заслугоўвае пасады у вышэйшым заканадаўчым воргане проста па факту інтымнага сяброўства з Лукашэнкам. Сярэднему дзяржслужбоўцу, насамрэч, трэба нармальна пастарацца каб стаць дэпутатам. Гэта сінекура, якую дораць бліжэй да пенсіі тым, хто служыў рэжыму як след. Васілевіч нічога гэтага не рабіла, але з хуткасцю маланкі ўзнеслася на вершыню дзяржаўнай іерархіі. Людзей гэта прывяло ў заканамерны шал. Добра гэта ці не? Можна спрачацца. Але факт у тым што людзі так адчуваюць.
 
Сітуацыя пагаршаецца тым, што дэпутатцкая пасада яшчэ і выбарная. І ўсе разумеюць, што Васілевіч тупа «назначылі» ад імя народу, што выглядае яшчэ больш цынічным і выклікае яшчэ большае абурэнне.
 
– «Непрыгожа, некультурна, сорамна. Не-па джэнтэльменску!»
 
Нагадаю што ў любой нармальнай краіне з нагоды такога сумніўнага прызначэння ўжо віравалі бы мітынгі на вуліцах. Дарагія мае, вы забыліся, што абурэнне ў інтэрнэце гэта ўсё што ў нас яшчэ не забралі? Што больш нічога нельга? Вы можа хочаце, каб беларусы і тут трымалі сябе ў руках і сачылі за кожным словам? То бок яшчэ і тут непаслухмяных трэба «призвать к порядку»? У такім выпадку вашыя жаданні цалкам супадаюць з памкненнямі МУС і КДБ.
 
Чаму ж у Васілевіч раптоўна зьявіліся абаронцы? Чаму некаторыя з такім імпэтам выказваюць спачуванне таму, хто спачування заслугоўвае менш за ўсё?
 
Чыста з псіхалагічнага пункту гледжання ў мяне ёсць два тлумачэння.
 
Першае – гэта Стакгольмскі сіндром. На пэўным этапе гвалту ахвяра пачынае атаясамляць сябе з гвалтаўніком. Так, сябры. Вы – ахвяра. Марыя Васілевіч – гвалтаўнік. Яна скрала вашыя галасы. Яна будзе засядаць і прымаць законы супраць вас у нелегітымным органе ўлады. І тут, канешне, дзейсным механізмам псіхалагічнай абароны будзе лічыць што мы з ёй – нейкая агульная існасць. «Яна ж таксама жанчына, як і я!», «Яна гэтаксама беларуска!». Альбо шукаць у яе добрыя бакі: «Ну глядзіце якая прыгожая!»
 
Другое – гэта нежаданне бачыць рэчаіснасць такой, якая яна ёсць. Горкая пілюля ў тым, што 22-гадовую недалёкую дзяўчынку – без ведаў, без досведу хоць якой карыснай дзейнасці, і, відаць, без маральных прынцыпаў, паставілі вышэй кожнага з нас. Зрабілі гэта нахабна, дэманстратыўна, па-хамскі. Зрабілі гэта ў насмешку над намі. Ты працуй, скот, усё жыццё, каб выплаціць крэдыт на кватэру. А яна лягла ў ложак з кім патрэбна і зараз будзе прымаць законы, па якім табе жыць.
 
Гэтую пілюлю не хочацца глытаць. Гэтую рэчаіснасць не ахвота прымаць. Унікнуць яе ёсць толькі адзін сродак – шкадаване. Тыя ж, хто яе шкадуюць, разважаюць: «ну не можа быць каб усё было так кепска! Яна таксама чалавек!». «Дык а чым астатнія палатачнікі лепей? Чаму на ёй зрываюцца? Гэта таму што яна маладая дзяўчына!»
Ды і ўвогуле – якая ж яна служка рэжыму, глядзіце якая няшка! Так непадобная на гэтых цётак-начосаў і пузаноў з палаткі! Ну не можа дзяўчына з такой прыгожай усмешкай быць такой мярзотніцай як вы з яе лепіце (спойлер: можа, і гэта яшчэ адна горкая пілюля).
Як слушна адзначыў неяк Hleb Rubanau, людзям цяжка жыць з асэнсаваннем таго, што дзяржава – цалкам не на іх баку. Вось і выдумляюць сабе розныя нагоды для таго каб апынуцца з ёй па адзін бок барыкад. Прыязнасць да Макея, якога некаторыя з прагрэсіўнай публікі чамусь лічаць «нашым» – з той жа оперы.
 
Чалавек не можа быць увесь час у стрэсе, увесь час быць упэўнены што «вакол ворагі». А жыццё любога думаючага чалавека ў аўтарытарнай дзяржаве вымагае ад нас менавіта такога ладу мыслення. Да, сябры, тут усе дзяржструктуры і дамінуючы грамадскі сэт каштоўнасцяў – усё супраць нас. Жыць з гэтым цяжка, можна далбануцца галавой, згодзен. Пачынаюць працаваць механізмы псіхалагічнай адаптацыі. Аднак не вельмі добра, калі яны замінаюць бачыць рэчаіснасць такой, якая яна ёсць.
 
Падсумую.
1. Ці можна з маральнага і палітычнага боку цкаваць і гасіць Васілевіч у інтэрнэце? Так, гэта дапушчальна і апраўдана. Яна гэта заслужыла. Свядома, асэнсавана, шляхам ўдзелу ў хлусні і фальсіфікацыі яна скрала вашыя галасы і стала часткай злачыннай Сістэмы. Кропка.
Адное што асабіста я ў наездах пазбягаў бы сэксуальна-генітальнай тэматыкі. І бяз гэтага есць што ёй прад’явіць.
 
2. Васілевіч цкуюць за тое, што яна – маладая дзяўчына? Гэта праява сэксізма і эйджызма? І так і не. Яе цкуюць за тое, што яе прызначэнне выглядае нонсеснам і насмешкай нават на фоне нашых клоўнскіх выбараў. Хай падсвядома, але многія прааўноўваюць свой поспех у жыцці і ейны. І, вядома, ад вынікаў такога параўнання падгарыць у кожнага. Той факт што яна вельмі маладая і да таго ж прывабная дзяўчына, безумоўна, узмацняе яе віну у вачах кансерватыўнай большасці. Так, тут ёсць уплыў забабонаў і стэрэятыпаў. Аднак я нікога не вазьмуся асуджаць за іх у гэтай сітуацыі. У дадзеным выпадку хейт 100% справядлівы і няважна ў якую форму ён загорнуты.
У пэўным сэнсе праўду кажуць, што яе цкуюць бо яна «лёгкая ахвяра». Так, яна лёгкая ахвяра – бо ў адрозненні ад астатніх, не паспела сваечасова выдаліцца з сацсетак 🙂
 
3. Васілевіч горшая за астатніх дэпутатаў? Хутчэй за ўсё – не. Яны ўсе заслугоўваюць асуджэння і нашай пагарды ў прыкладна аднолькавай ступені. Яна нічым не горшая за іх. Усе яны па-свойму прадаліся каб трапіць у палатку. Прадаць для патраплення ў палатку сваё цела – нічым не лепш і не горш чым халуйстваваць 30 год у дзяржворганах.
 
Напрыканцы хачу дадаць. Калі ўжо вам вельмі хочацца камусь паспачуваць – паспачувайце Міхаілу Жамчужнаму і Святаславу Барановічу. Гэтыя людзі гадамі не вылазяць за штрафных ізалятараў. Знаходзяцца яны там таму, што змагаліся за вашую і нашую свабоду. Так, прырода не надзяліла іх няшнай знешнасцю, як Васілевіч. Яны не выйграюць конкурсы прыгажосці. Аднак паверце, вашая падтрымка ім зараз куды больш патрэбная.
 

Хто пратэстуе?

Рухавік большасці пратэстаў у Беларусі – гэта не моладзь, а мужчыны і жанчыны 35+. Даследванняў не праводзіў, але пакуль складаецца такое суб’ектыўнае ўражанне – як гляджу на твары пратэстоўцаў і аўдыторыю незалежных СМІ.
У асноўным гэта дробныя прадпрымальнікі ці занятыя на прыватных фірмах. У асноўным – з рэгіёнаў.
 
Чаму так атрымалася? Якія фактары паспрыялі?
 
1. У Беларусі ў прынцыпе мала моладзі. Насельніцтва ў нас сталее. Моладзі, незадаволенай сваім сацыяльным статусам, рэсурсна выгадней з’ехаць, чым пратэставаць.
 
2. У людзей сярэдняга веку, відавочна, есць вольны час для таго каб знаёміцца з апазіцыйным кантэнтам. Адкуль сотні тысяч праглядаў у беларускіх ютьюбераў: Маслоўскага, Нехты, Марата Мінскага, Общества Гомель, Філіповіча, ды таго ж МозгONа? Ад гэтай катэгорыі.
 
3. Яны ўжо паўжыцця доўга і ўпарта працуюць. Аднак абяцанага «шчасця і дабрабыту» так і не наступіла. Стабільнасцю таксама не пахне. Аднак многія з іх ездзілі ў Еўропу і бачаць, як людзі жывуць там. Кантраст балюча рэжа вочы. Копіцца расчараванне і злосць.
Гэта адзін з класічных інгрыдыентаў для рэвалюцыі: людзі пратэстуюць не тады, калі у іх «нічога няма», а тады, калі ўпэўненыя: у іх ёсць куды менш, чым яны заслугоўваюць.
 
Пры гэтым, ужо маючы тут сацыяльныя абавязкі, карані і маёмасць, яны не могуць проста ўзяць і пераехаць, як робіць моладзь 17-21 год.
 
4. Яны адносна незалежныя ад дзяржавы. Бюджэтнікі (лекары, настаўнікі, дзярслужбоўцы) баяцца нават рыпнуцца. Выкінуць з працы і не паглядзяць, што ў гэтай школе\лякарні больш няма каму працаваць. Гэта робіцца проста і хутка, праз вертыкаль мясцовага выканкаму. Але ж каб пазбавіць ліцэнзіі ІПшніка альбо звольніць чалавека з прыватнай фірмы, патрэбная цэлая КДБшная спецаперацыя. Гэта так проста не робіцца. Ды і звольнены, ён, маючы запатрабаваную спецыяльнасць, лёгка знойдзе іншую працу. Таму гэтыя людзі баяцца выказвацца ў куды меншай ступені.
 
І яшчэ, яны даволі асцярожныя. Хоць і не такія залежныя ад дзяржавы, яны ўсё ж маюць што губляць і не імкнуцца ў турму альбо на суткі. У іх ёсць цярпімы заробак, сям’я, дзеці. Таму яны займаюць хутчэй пазіцыю чакання. Моўчкі скроляць стужкі, ставяць лайкі і данацяць змагарскім іінцыятывам. Яны падключацца, верагодна, толькі тады, калі ад пратэстны рух дасць ім па-першае выразную і дасягальную мэту, па-другое, рэальную надзею на перамогу. Нешта падобнае пачалося ў 2017-м годзе.
 
У такія моманты вельмі шкадуеш, што ў Беларусі кепска з незалежнай сацыялогіяй. Будзь у нас паболей даследаванняў удзельнікаў пратэстаў і іх матывацыі, працаваць над рэвалюцыйнымі пераменамі было б куды прасцей.

Дзякуй СМІ, якія падтрымалі!

…. і напісалі аб апошнім штрафе.

https://novychas.by/hramadstva/sztraf-u-1020-rubljou-za-4-litary-u-sacsetkah
https://vitebskspring.org/vyasna/4439-za-dopis-u-sacsietcy-straf-1020-rubliou
https://spring96.org/be/news/95074

Radio Radix #6 – на падыходзе!

А я нагадваю, што па 10-х чыслах вас чакае рэгулярны падкаст #RadioRadix. І ў гэты раз я паразмаўляў з Дзянісам Лаўнікевічам – беларускім журналістам з вялізарным стажам, былым намеснікам дырэктара радыё “Сталіца” і стваральнікам першай беларускай крыптавалюты “Талер”. Зараз Дзяніс жыве ў Кіеве і працуе адразу ў некалькіх украінскіх выданнях.

Чым беларусы адрозніваюцца ад украінцаў? Як Лукашэнка будзе працягваць сваё кіраванне? Ці чакае нас кітайская экспансія? Паразмаўлялі аб гэтым і аб многім іншым.

Падпісвайцеся на Youtube і на Soundcloud, каб не прапусціць выпуск 10 снежня!

 

MozgON ці OFF?

#radixbel

Блогер MozgON – адзін з самых папулярных беларускіх ютубераў. Ён актыўна асвятляў апошнія пратэсты і часта стрыміць на антылукашэнкаўскую тэматыку. Якім жа было маё здзіўленне, калі я пачуў як у адным са сваіх відосаў ён з абсалютна сур’езным тварам на працягу 17 хвілін прамаўляў аб тым што Швецыя і Нарвегія хочуць каб беларусы павыміралі – і з гэтай мэтай праспансавалі наш перапіс насельніцтва а яшчэ травяць нас прывіўкамі.

Спачатку мне стала смешна. А калі пабачыў колькасць праглядаў гэтага роліка (больш за 100 тыс) – стала сумна.

Я лічу канспіралогію, замяшаную на прынцыпе постпраўды, адной з самых небяспечных з’яваў сучаснасці. Канспіралогія – гэта ракавая пухліна інфармацыйнага грамадства. Гэта страшная зброя ў руках папулістаў і аўтарытарных кіраўнікоў. Тэорыі змовы ўбіваюць людзям пачуццё ўласнай бездапаможнасці і ўяўленне аб тым, што яны ніколі не змогуць уплываць на сваё жыццё.

З гэтым трэба змагацца.

Таму, не адкладаючы ў доўгую скрыню, я зняў падробны разбор хлуслівага і маніпулятыўнага роліка Уладзіміра Цыгановіча (блогер MozgON). Факты, логіка і больш нічога. Мой ролік атрымаўся троху даўжэйшы, чым звычайна – 34 хвіліны. Але ўсё роўна я вельмі хачу, каб вы яго паглядзелі.