Entries from July 2019 ↓

Вось такую шайтан-машыну паставілі на пагранпераходзе “Каменны Лог” некалькі месяцаў таму. Адразу пасля ўстаноўкі на ёй красаваўся надпіс “ПОМОЩЬ КИТАЙСКОЙ НАРОДНОЙ РЕСПУБЛИКИ”, прадубраваны іерогліфамі. Праз пэўны час заходжу ў павільён КПП а гэты надпіс на рэнтген-апараце залеплены… эмблемай беларускай мытні. Бач, нацыянальны гонар узыграў 😉

До чего же интересная штука дискурсивная власть. Раз за разом открываешь для себя жемчужины, которые из-за замыленности взгляда обычно никогда не видны. И хотя я не поддерживаю тотальный постструктурализм в социологии\политологии, который утверждают, что слова и их значения рулят едва ли не всем в нашей жизни, значимость у них есть, и она велика.

Взять, например, слово “правоохранители”, которым повсеместно в СМИ называют ментов. Правоохранители это кто? Те, кто “охраняет права”. Но ведь они занимаются обратным! Их функция заключается как раз в в нарушении наших прав! В первую очередь прав на личное пространство, на безопасность, на свободу.

Каратели, принудители, правонарушители – вот их правильные названия. Но все (и в первую очередь они сами) продолжают упорно говорить “право-охранителями”. Ну ни обман ли?

Еще интересно: слово “работодатель”. Под ним понимают нанимателя. Но слово звучит так, как будто этот человек даёт работу. Работо-датель. Хотя по факту он как раз ЗАБИРАЕТ работу, забирает результаты вашего труда! Осуществляет эксплуатацию работника (эксплуатация есть присвоение результатов чужого труда). Вы работаете на человека, приносите ему выгоду и прибыль, но в дискурсе он для вас оказывается еще каким-то “дателем”! Хотя даёте как раз вы, а не он.

И такого очень много вокруг нас. “Гарант Конституции”, “страж правопорядка”, “исправительное учреждение”, “глава семьи”…
Иногда смыслы, укрепляющие угнетение, приходят из глубины веков, и уже непонятно, кто их установил. А иногда, как “правоохранитель”, продвигаются власть имущими намеренно и целенаправленно.

via @kgbfiles_rus

“Перад беларускім сьпеваком ці блогерам тры шляхі. Альбо беларускамоўны — тады гэта даволі абмежаваная аўдыторыя. Або ён расейскамоўны — тады ён разумее, дзе можна зарабіць сапраўдныя грошы. Як прыгаданыя Ўлад Бумага, Макс Корж або Ціма Беларускіх. І тады патэнцыйны рынак — ня 10 мільёнаў беларусаў, а 200 мільёнаў расейскамоўных. І трэці шлях — працаваць на Захад, рабіць прадукт па-ангельску і плюнуць на гэтую расейскамоўную прастору.” (цалкам матэрыял тут).

Яшчэ сюды варта дадаць што беларуская культурная прастора у цэлым вузкая і некаторыя нішы на ёй цалкам адсутнічаюць. А тут, пад бокам, велізарны рынак і вольная звалка на любы густ. Беларуская моладзь глядзіць расійскі ютуб, слухае расійскіх рэпераў і чытае расійскія сайты таксама па адной важнай прычыне: адсутнасць моўнага бар’еру. Чаму не? BBC, Vice News і PewDiePie можа і лепшыя але ж ні храна не зразумела. А тут усё па расійску, бяры і спажывай, ёсць усё што душа пажадае.

Аднак сітуацыю трэба змяняць. Калі я пачынаў рабіць свой ютуб-канал амаль выключна на беларускай мове, я выдатна разумеў, што гэта скарачае ягоную аўдыторыю ў 3-5 разоў мінімум (бо расійцы амаль не будуць глядзець, акрамя маіх сябраў). Аднак іншага шляху няма, калі мы хочам каб беларусы раслі на сваім, а не на імперскім. Мне вельмі прыкра назіраць у людзей, асабліва ў моладзі, гэты вечны правінцыяльны комплекс, маўляў, нашае, беларускае, другога гатунку, кепскай якасці, а ўсё расійскае – эталон. Гэта аб’ектыўна не так. І зараз мы патроху ідзем да таго каб беларусы пачалі, урэшце, спажываць свой інфармацыйны прадукт а не арыентавацца бясконца на расійшчыну. У тым жа тэлеграме сфармаваўся моцны пул беларускіх тэлеграм-каналаў, якія маюць 20-30 тысяч сталай лаяльнай аўдыторыі. А вось Ютуб моцна адстае – не хапае ўзаемнага прасоўвання. У якасці сваёй невялічкай лепты планую да канца года зрабіць на канале Radix агляд беларускага палітычнага ютуба: ад Нехты да зусім дробных влогераў. І так, гэты агляд будзе на беларускай.

Працягваем разам з Вясной варушыць дзяржворганы наконт іхняга ж антэкстрэмісцкага заканадаўства. Як вы ведаеце, абрэвіятура АСАВ прызнаная экстрэмісцкай і за любую яе публікацыю ці дэманстрацыю лепяць 17.11 КААП. Вырашылі мы абскардзіць рашэнне суда, якое прызнала абрэвіятуру экстрэмісцкай.

Ведаеце што мне адказалі? Яны проста адмовілі ў разглядзе скаргі, бо я… не з’яўляюся зацікаўленым бокам па справе! Так. І нічога што мяне за гэты АСАВ судзілі ўжо тройчы. Я не зацікаўленая. Пытанне: «а хто ж тады зацікаўлены?» павісла ў паветры.

Вядома, нічога дзіўнага ў такім цынічным адказе няма. Могуць сабе дазволіць, бо яны – улада, а мы – не. Менавіта таму, хаця мы і працягнем далей іх калупаць (каб не расслабляліся), самы верны метад супрацьстаяння гэта не папяровая валакіта а прамое дзеянне – як, напрыклад, удзел у флэшмобе #яэкстрэміст. Калі забыліся пра яго – нагадваю. Далучыцца да 30+ смелых, хто адкрыта выступіў супраць цэнзуры, яшчэ не позна.

Дысклеймер і навошта мы гэта робім.

“У лютым 2018 года суд прызнаў галоўнага інжынера Мінскага завода колавых цягачоў Андрэя Галавача невінаватым у атрыманні хабару ў асабліва буйным памеры. Яго павінны былі вызваліць у зале суда. Радасныя сваякі ўжо спусціліся ўніз, чакаючы сустрэчы. Але да іх выйшлі толькі адвакаты і паведамілі, што Андрэя Галавача затрымалі зноў і прад’явілі новыя эпізоды абвінавачвання.”

Гісторыя Галавача нагадала мне маю. Шостага верасня 2010-га, калі скончыліся трое сутак са дня майго затрымання, мяне мусілі вызваліць. Абвінавачанне не пацвердзілася. Ура! Іду на свабоду! Ля дзвярэй ІЧУ на Акрэсціна сабраліся родныя, сябры, журналісты. Адкрыліся дзверы маёй камеры, мяне завялі ў пакой на першым паверсе, аддалі асабістыя рэчы, шнуркі для абутку. “Усё, я магу ісці” – пытаюсь. Гляджу, хаваюць вочы: “Нет еще. Минуточку. Еще одну вещь”. І падсоўваюць новую пастанову аб затрыманні на трое сутак. Ужо па іншым эпізодзе “злачынства”. Мая надзея рушыцца маментальна. Вяртаюся у камеру.. Надзея родных растае павольна: яны чакалі мяне пад дзвярыма ІЧУ, на халодным верасневым ветры.

І так 7 разоў. Ужо на трэці я ўцяміў што была каманда – не адпускаць любым коштам. Пакуль не знойдуць, за што пасадзіць.

Гісторыя паўтарылася праз 4 гады. Прысуд па 411-м артыкуле мне вынеслі ў судовай залі магілёўскай турмы за 3 дні да вызвалення. То бок калі я адсядзеў ужо 4,5 гады.

У ШІЗА ў Магілёўскай крытай пару разоў бывала: сканчаюцца мае 10 сутак на падвале, адкрываюцца дзверы і мяне вядуць… не, не ў маю камеру (якая падаецца ўжо такой утульнай пасля каморкі ШІЗА) а ў кабінет начальніка, дзе мне, хвілінка ў хвілінку пасля заканчэння папярэдняга тэрміну, даюць яшчэ 10 сутак.

Я лічу, гэта не толькі садызм нашых дзяржслужбоўцаў але і пэўны рудымент сталіншчыны. Тады таксама любілі зэкаў пасля заканчэння 10-15 гадовага тэрміну арыштоўваць прама на выхадзе з лагеру, альбо пакуль яшчэ не дайшлі да чыгуначнай станцыі – і вяртаць назад.

Аналагічна і з Галавачом. Ці можна было яму прад’явіць абвінавачанне не ў дзень апраўдання а на месяц раней? Вядома, бо ўсе паперы былі падрыхтаваныя загадзя. Але яны чакалі. Бо трэба даставіць максімальныя пакуты самому падсуднаму і ягоным родным. Гэта ўзорнейшы садызм: калі ты душой і сэрцам ужо на свабодзе, калі у галаве ўжо 1000 разоў пракруціў, як абдымеш родных і уздыхнеш вольным паветрам (а воля вунь яна – за вакном), табе кажуць: ведаеш што… Пасядзі-ка ты яшчэ годзік. І замест свежага паветра ізноў: стакан, аўтазак, хата на Валадарцы.

Мы з імі, канешне, так рабіць не будзем. Мы ж не садысты. Проста пасадзім адзін раз і надоўга.

9 ліпеня Канстытуцыйны суд прыняў рашэнне аб тым што прынятыя палаткай папраўкі ў Закон аб супрацьдзеянні экстрэмізму – цалкам законныя (хто б сумняваўся). Цікаўнасць тут выклікае вызначэнне “рэабілітацыі нацызму”:

“прославление или оправдание лиц и (или) структур либо организаций, признанных виновными либо преступными приговором Международного военного трибунала либо приговорами национальных, военных или оккупационных трибуналов, основанными на приговоре Международного военного трибунала, а равно сотрудничавших с такими лицами и (или) структурами либо организациями на оккупированной территории СССР в годы Второй мировой войны политических и военных организаций, а также лиц, участвовавших в деятельности таких политических и военных организаций и исполнявших либо умышленно содействовавших исполнению преступных приказов лиц и (или) структур либо организаций, указанных в данном абзаце, в любой форме.”

Навошта было прымаць такі закон ва ўмовах Беларусі, дзе няма хоць колькі-небудзь значных нацысцкіх арганізацый (акрамя МУС), і хоць колькі-небудзь вядомых кейсаў публічнага апраўдання нацызму (акрамя пахвалы Лукашэнкі Гітлеру)? Я думаю, разгадка крыецца ў загорнутасці і намеранай нечыаемасці фармулёўкі. Зараз не трэба быць прыхільнікам нацызму, каб патрапіць пад кару. Дастаткова “праслаўляць альбо апраўдываець” чалавека які “наўмысна судзейнічаў выкананню злачынных загадаў” тых, хто СУДЗЕЙНІЧАЎ з нацыскімі\пранацысцкімі арганізацыямі. І ўсё, вас можна судзіць па крыміналцы. Гэта прыкладна як саджаць не тых выходзіць на Плошчу, а тых хто апраўдывае тых, хто падтрымлівае тых, хто выйшаў на Плошчу.

Вядома, падвесці пад такое хітрамудрае вызначэнне можна каго заўгодна – пачынаючы ад сельскіх апалчэнняў, якія змагаліся супраць партызанаў, сканчаючы арганізацыямі якія змагаліся з бальшавізмам без будзь-якой дапамогі Вермахта.

І яшчэ, можа я канспіролаг, але прыняцце такога законапраекту мне бачыцца яшчэ адной спробай душыць дысідэнтаў без таго каб прыцяваць да іх увагу Еўропы. У многіх беларускіх незалежных пісьменнікаў, гісторыкаў, паэтаў і журналістаў можна знайсці тэксты ці пасты з прапановай паглядзець на вайну пад другім вуглом, не так як гэта робіць савецкая прапаганда. Вжух – і яны “апраўдацелі нацызма”. А нашыя цэрберы будуць ківаць на Германію з яе законамі супраць нацы, маўляў, “у вас тое ж самае, чаго вы да нас прычапіліся? Саджаем экстрэмістаў, гэтаксама ж як вы”.

Ізноў, прыняцце гэтага закона (аб прымяненні якога мы яшчэ пачуем, я гарантую гэта) мы абавязаныя пасіўнасці грамадства. Можна сказаць, самім сабе. Акрамя некалькіх журналістаў і праваабаронцаў, а таксама купкі людзей, якія падтрымалі флэшмоб #яэкстрэміст ніхто не затурбаваўся. Вынік: прастора свабоды слова звузілася яшчэ болей.

Часта ідэалогіі і погляды, якія аказалі істотнейшы ўплыў на гісторыю, аказваюцца незаслужана недаацэненымі ці закінутымі. Бывае гэта па розных прычынах: з-за небяспечнасці гэтых ідаэлогій для эліт, з-за іх уяўнай “утапічнасці”, а часам па віне іхніх нядбайных прыхільнікаў. Такі ж незаслужаны лёс, як мне падаецца, напаткаў і анархізм. А асабліва – ягоных вядомых прадстаўнікоў.

Тым часам, упэўнены, вы і не здагадваецеся, колькі людзей, якія аказалі ўплыў на сусветную літаратуру, мастацтва і навуку прытрымліваліся анархісцкіх поглядаў. Прабяжымся толькі па самых вярхах.

Яраслаў Гашэк – чэскі пісьменнік, аўтар знакамітых “Прыгодаў Швейка” – быў анархістам.

Леў Талстой – так-так, той самы што напісаў “Вайна і мір” – таксама. Хаця ягоны анархізм істотна разыходзіўся з уяўленнямі большасці анархістаў таго часу, яго ўсё ж лічаць адным з заснавальнікаў анарха-хрысціянства, а сам ён быў зацятым праціўнікам любой дзяржавы.

Максім Багдановіч, наш паэт – у 14 год стварыў таемны кружок анархістаў, а ягоны сябра і аднадумца ўзарваў лесвіцу ў гімназіі, дзе вучыўся. (бацька Максіма Багдановіча быў нарадавольцам, таму нічога дзіўнага).

Эжен Патье – іншы паэт, аўтар “Інтэрнацыяналу” (Вставай, проклятьем заклеймённный…) быў анархістам.

Казімір Малевіч – моцна сімпатызавал анархізму, у 1918 годзе шчыльна супрацоўнічаў з газетай “Анархія”. Яшчэ блізкім да анархізму быў вядомы мастак-прэрафаэліт Уільям Морыс.

Анатоль Жалезнякоў – рэвалюцыйны матрос, які разагнаў Устаноўчы сход у 1917-м, таксама быў анархістам. Знакамітая фраза “Караул устал” належыць яму.

Ну і на сёння ўсё не так кепска. Сусветна вядомы антраполаг Джэймс Скот, які спецыялізуецца на грамадствах паўночна-усходней Азіі і на супраціву сістэмам дамінавання – анархіст. Як і іншы амерыканкі антраполаг, прафесар лонданскай школы эканомікі, Дэвід Грэбер.

Каб не быць аднабокім, трымайце лыжку дзёгцю. Першым наркомам НКУС, заснавальнікам ГУЛАГа і будоўлі Беламорканала быў Генрых Ягода – ён пачынаў у 1907 годзе як анархіст, а да бальшавікоў прымкнуў толькі ў 1917-м.

Калі ж вы жыхар Рагачова ці проста любіце згушчонку, то вы многім абавязаныя Аляксандру Таратуце – расійскаму анархісту і рэвалюцыянеру, які ў 1930-х на пасадзе агранома-эканаміста трэсту “Союзконсервмолоко” прыняў рашэнне будаваць у Рагачове завод па вытворчасці згушчонкі. Пішуць нават, што ён з’яўляўся аўтарам знакамітай бела-блакітнай этыкеткі (па іншых дадзеных ёю з’яўлялася дызайнерка Іраіда Фаміна). Так ці інакш, з Беларуссю Таратуту звязвае яшчэ і тое, што падчас сваёй рэвалюцыйнай дзейнасці ў царскай Расіі ён 3,5 гады адсядзеў у Мінску (хутчэй за ўсё, на Валадарцы).

У 1934-м Таратуту арыштавалі і далі 5 год палітізалятара. А праз два гады расстралялі. Абвінавачанне: “контррэвалюцыйная анархічная дзейнасць і арганізацыя тэрарыстычнай групы”.

Так што памятайце, што кожны раз, купляючы слоік згушчонкі, асабліва рагачоўскай, вы аддаеце даніну памяці славутаму анархісту.

п.с. У Саўбелцы ёсць артыкул пра Таратуту і ягоны ўнёсак у згушчоначную справу. Але пра анархізм там, канешне, ні слова.