Радыкалізацыя

Калі людзям перакрываюць магчымасці адстойваць свае інтарэсы легальнымі сродкамі, яны пераходзяць да нелегальных.

Хаця трэба памятаць, што «легальны» і «нелегальны» гэта ўмоўныя канцэпты, навязаныя нам сістэмай: штучна створаныя рамкі, да стварэння якіх мы не маем ніякага дачынення: Лукашэнка нелегальна находзіцца ва ўладзе, аднак у турму яго ніхто не саджае, заўважце.

Працэс пераходу ад легальных сродкаў адстойвання сваіх палітычных інтарэсаў да нелегальных называецца палітычнай радыкалізацыяй.

У ноч на 1 студзеня 18-гадовы Глеб Ціханчук са Смаргоні кінуў кактэль молатава ў Дэпартамент аховы МУС у Верхнядвінску і параніў нажом двух міліцыянтаў, якія яго затрымлівалі. Свой учынак растлумачыў палітычнымі прычынамі. Усю інфармацыю аб гэтым здарэнні, што мелася на той момант, я падрабязна прааналізаваў: [1] [2] [3]

Пасля гэтага выпадку я прагназаваў , што падобныя акцыі будуць рабіцца часцейшымі. Так і адбылося.

У ноч з 28 на 29 красавіка ў Слуцкім раёне згарэў шапік «Табакерка».

У ноч на 6 траўня ў Светлагорску згарэў аўтамабіль суддзі Руслана Царука, які неаднаразова выносіў палітычныя прысуды мясцовым актывістам.

Што аб’ядноўвае гэтыя тры выпадкі?

Перш за ўсё – палітычны матыў. І калі ў выпадку з Табакеркай і аўто суддзі Царука маніфестаў у інтэрнэт не выкладалася, казаць аб «выпадковасці» ці побытавым матыве наўрацці можна.

Па-другое – усе яны адбыліся ў рэгіёнах.

То бок пэўная частка праціўнікаў улады па-за Мінскам больш не хоча прасіць дазвол на пікеты і спадзявацца на загадзя правальных кандыдатаў у прэзідэнты. Яны гатовыя рызыкаваць свабодай, каб данесці свой мэсэдж і выразіць гнеў. У 2 з 3 выпадкаў вінаватыя не былі знойдзеныя, і гэта толькі падштурхне іх да працягу.

Відавочна, што прычына – татальная немажлівасць пратэставаць і выражаць свае інтарэсы ў легальным рэчышчы. Іншымі словамі – адсутнасць палітычнага жыцця і адэкватных сацыяльных ліфтаў для людзей з амбіцыямі (сацыяльны ліфт з БРСМ у выканкам, альбо па міліцэйскай лініі падыходзіць толькі людзям з даволі спецыфічным складам асобы).

Але яшчэ цікавае пытанне: чаму гэта пачалося толькі зараз? Анархісты падпальвалі будынкі органаў улады яшчэ да таго, як гэта стала мэйнстрымам аднак нейкага водгуку ў народзе такі метад супраціву не займел. Думаю, адтаго, што пры іншых роўных (аўтарытарызм і бяспраўе), моцна пагоршылася эканамічная абстаноўка. Адна справа жыць пры аўтарытарызме з 400$ заробку, іншая справа, з 250$ альбо ўвогуле без працы. А зараз яшчэ і без мажлівасці выехаць за мяжу. І ў рэгіёнах гэта адчуваецца куды выразней, чым у Мінску.

Шырокі распаўсюд незалежных медыя, думаю, таксама паспрыяў. Бо для таго, каб пачаць люта ненавідзець уладу, ня трэба каб Белсат ці Nexta пісалі: «а ну-ка давай ненавідзь уладу!» дастаткова проста чытаць праўду. А гэта зараз робяць ужо не дзясяткі а сотні тысяч.

Увогуле, палітычная радыкалізацыя звычайна адбываецца толькі ў двух выпадках:

а) Калі радыкалізуецца твой палітычны апанент (прыклад, барацьба левых і правых у Італіі 1970х), і гвалт бачыцца добрым рашэннем палітычных задач.

б) Калі іншых сродкаў дасягнуць сваіх палітычных інтарэсаў проста не застаецца (прыклад – узброеныя паўстанні ў любой дыктатарскай краіне).

Аб палітычнай эфектыўнасці ці неэфектыўнасці такіх метадаў разважаць пакуль не буду, гэта шырокая тэма, якая патрабуе сур’ёзнага аналізу (хаця я асабіста за прыярытэт негвалтоўных метадаў барацьбы). Аднак з этычнага пункту гледжання чалавек, даведзены да адчаю праз галечу і бяспраўе, мае права на паўстанне. Любое асуджэнне такіх людзей гэта крывадушша. За рэдкімі выпадкамі ні адзін чалавек (асабліва беларус) не возьмецца за кактэль молатава ці нож, калі ў яго будуць іншыя спосабы адстаяць свае інтарэсы. І таму калі такія акцыі працягнуцца – прыкарытнікі мусяць вінаваціць толькі саміх сябе.

Сітуацыю з радыкальнымі паўстанцкімі акцыямі я працягну ўважліва маніторыць – гэта важны паказчык настрою масаў і барометр рэвалюцыйнай сітуацыі.