Са здзіўленнем пабачыў на Хартыі матэрыял (перадрукоўка з тут.бая) аб Пятрэ Машэраве. Якія дыфірамбы! І працавіты, і сумленны, і крытыку прымаў, і людзі яго любілі і гэтак далей і гэтак далей.
Ладна, калі гэта публікуе тут.бай – ім можна прабачыць прынцып “аб мёртвых альбо добра альбо нічога”, але Хартыя – ідэалагічны рэсурс, які старана змагаецца з савецкай спадчынай, крытыкуе таталітарым. Як так?
Я разумею, што для родных (размова з якімі і стала асновай артыкулу) іх блізкі чалавек заўседы будзе самым добрым, самым сумленным і бязгрэшным. Але давайце пройдземся па пунктах.
На момант сваей смерці Машэраў быў Першым сакратаром Кампартыі Беларусі. Фактычна – кіраўніком (наколькі гэта дазваляла савецкая каланіяльная палітыка) БССР. Камуністычная партыя наўпрост ажыццяўляла функцыі цэнзуры і палітычнай гегемоніі, (праз карныя ворганы) – падаўлення палітычных апанентаў. Гэта ворган, чыей прамой задачай было пазбаўленне людзей хаця б нейкага падабенства ўлады над сваімі жыццямі. І Машэраў гэтым органам кіраваў. Кардынаваў, накіроўваў і удасканальваў дзейнасць, пералічаную вышэй.
Нехта верыць, што гэтай пасады ў СССР можна было дасягнуць, не ўдзельнічаючы ў кулуарных інтрыгах, падсіжваннях, супрацоўніцтве з КДБ? Я – не веру. То пра якую сумленнасць ідзе гаворка?
У вайну Машэраў быў камандзірам партызанскага атраду. Чым, акрамя забойства настаўнікаў, старастаў і іншых “калабарантаў” адрозніліся партызаны ў СССР – усе добра ведаюць. Калі хто не ведае, раю кнігу С.С. Захарэвіча “Партизаны СССР: мифы и реальность”. У мяне няма прамых доказаў удзелу Машэрава ў вайсковых злачынствах (не упэўнены што такія доказы ўвогуле захавалася), але той факт што ў кожным партызанскім атрадзе, што кіраваўся камуністамі (г.зн. кіраваўся з Масквы) праводзіліся рэгулярныя пошукі здраднікаў і расстрэлы “ворагаў народу” – даўно даказаны. Хто не верыць: чытайце Быкава, таго ж Захарэвіча, А.Тараса.
Потым Машэраў быў першым сакратаром падпольнага абкому камсамолу. Палітруком. То бок ізноў прапагандысцкія, цэнзурныя функцыі. Прамыванне мазгоў партыйнай ідэялогіяй, выяўленне і нейтралізацыя тых, хто гэтаму супрацьстаіць. Мы змагаемся за Сталіна. Усе немцы – ворагі. Хто незадаволены ўладай – здраднік і мусіць быць вынішчаны. На практыке гэта азначае прамое (!) правядзенне палітыкі, якая ўказваецца зверху. Гэта еслі не адсыланне – то апраўданне адсылання людзей у ГУЛАГ. Пры ўсем жаданні ён не змог бы ступіць крок улева ці ўправа – сам быў бы знішчаны. Ды і ці было ў яго такое жаданне? Ён верыў у таталітарную савекцую ідэалогію.
Пры Машэраве зачынілся беларускія школы, праводзілася масавая меліярацыя палесскіх балотаў, наступствы чаго мы расхлёбываем дагэтуль.
Многія (не толькі тут.бай) ставяць Машэраву ў заслугу тое што ён падняў беларускую прамысловасць. Прабачце, прамысловасць падымаюць людзі, працаўнікі сваім потам і гадзінамі\днямі вырванага з жыцця часу. Звадзіць пабудаваныя заводы і вырашчаныя культуры да заслугаў аднаго чалавека фактычна неправільна, і несправядліва. Гэта абясцэньванне працы соцень тысяч людзей. Не Размес пабудаваў піраміды – егіпцяне пабудавалі піраміды.
Такое імкненне знайсці некага, хоць некага! – у таталітарным мінулым, пра якога можна сказаць “ён нітакой, яго любілі людзі” бачу чарговай праявай беларускага Стакгольмскага сіндрому. Гэта наіўная вера ў то, што ў таталітарным\аўтарытарным рэжыме, можна застацца чысценькім, беленькім, не ўдзельнічаць у злачынствах супраць сумлення, не ўдзельнічаць у знішчэнні людзей. Але нельга. Сістэма – яна на тое і Сістэма, што працуе не паволі асобных людзей, а як механізм. І ў гэтым механізме невінаватых няма, асабліва калі ты кіраўнік вышэйшага рангу. Хопіць ужо гэтага патэрналізма, хопіць шукаць добрага дзядзечку – не важна ў мінулым ці існым часе – які “не тое што гэтыя ўсе…” Пакуль не паверым ва ўласныя сілы, Машэравы будуць змяняцца Лукашэнкамі, Пазьнякамі альбо Пуцінымі, а беларусік усё так жа будзе гнуць спіну з матыгай.
